Krążenie pierwiastków w przyrodzie. Do najważniejszych cykli biogeochemicznych zaliczamy m. In. Obiegi: węgla, azotu, fosforu, tlenu, siarki i wody.
Na krążenie pierwiastków w przyrodzie składają się cykle biogeochemiczne poszczególnych. Tlenu i wodoru, a także wody jako takiej-cykl hydrologiczny.
Cykl azotu• cykl fosforu• cykl tlenu• cykl siarki• cykl wodoru• cykl wody• KrĄŻenie wĘgla i azotu w przyrodzie Cykl biogeochemiczny– przemieszacie się.
Globalne biogeochemiczne cykle: węgla, siarki, azotu i fosforu 3. 1. Niezbędne do życia. Wpływ na krążenie tlenu i dwutlenku węgla w przyrodzie.
Czytasz posty znalezione dla zapytania: Krążenie tlenu w przyrodzie. Wielkie obszary leśne mają znaczący wpływ na krążenie tlenu i dwutlenku węgla w przyrodzie. Główne cykle biogeochemiczne występujące w środowisku. Obieg azotu w przyrodzie: Największa ilość azotu znajduje się w atmosferze, jest on obecny . Do najważniejszych cykli biogeochemicznych należą obiegi: węgla, azotu, wody, tlenu, fosforu i siarki. 2. 1. obieg wĘgla w przyrodzie Węgiel.
Wymień cykle najważniejsze dla ekosystemu. • obieg krążenie w przyrodzie. Tlenu, węgla, fosforu, azotu, wiele pierwiastków rozproszonych w pewnym.
Obieg wody w przyrodzie (krążenie wody) to zamknięty cykl odbywający się pod. w powietrzu znajdują się tlenki siarki, azotu i węgla-spadająca na ziemię woda. Zawartość tlenu w atmosferze, wodach i skorupie ziemskiej (do 16 km . Cyklu węglanowo-krzemianowego* cyklu organicznego. krĄŻenie wĘgla w przyrodzie Węgiel wchodzi w skład wszystkich związków organicznych. Obieg wody w przyrodzie (krążenie wody) to zamknięty cykl odbywający się pod. Ogółem roślin, wiążąc 160 mld ton węgla, wytwarzają 400 mld ton tlenu w. Przyswajaniu przez rośliny związków azotu, takich jak azotany i amoniak (w. Przyjrzyjmy się krążeniu węgla w przyrodzie i zmianom, jakie do tego cyklu. Reakcji fotosyntezy) i powstaje dwutlenek węgla, jeśli nie ma tlenu,
. w przyrodzie krąży kilkadziesiąt takich pierwiastków jednak największa rolę ma tylko kilka z nich: tlen, węgiel, wodór, azot. Tymczasem my eksploatujemy je o wiele szybciej, niż przyroda jest w stanie je. i cykle krążenia węgla i azotu w przyrodzie, cykle krążenia tlenu i wody. Jednostki biosfery, w których przebiegają wspomniane cykle to ekosystemy lub. Jak wody, węgla, tlenu, azotu, siarki, fosforu i pierwiastków śladowych, które zwykle. Metabolizmie białek, powoduje zmiany w układzie krążenia.
Mamy więc w przyrodzie do czynienia z krążeniem tych samych atomów różnych. Do największych cykli biogeochemicznych należą: obieg tlenu, wody, węgla.
Stanowi on cykl krążenia wody w przyrodzie, na który składają się procesy. Aparaty szparkowe odbywa się pobieranie tlenu i wydzielanie dwutlenku węgla.
Źródła węgla w przyrodzie są liczne i rozmaite. Tylko dwutlenek węgla występujący. Syntetyzują z azotu i tlenu powietrza tlenki azotu, które deszcz spłukuje na. nh3 może więc już wejść w cykl nitryfikacji: Nitrosomonas utlenia amoniak. Fosfor (p), ważny i niezbędny składnik cytoplazmy, krąży w ekosystemach.
W cyklu hydrologicznym dochodzi do krazenia wody pomiedzy powietrzem, rzeka, gleba. Transport tlenu, dwutlenku wegla, azotu, pary wodnej (w procesie parowania) i innych. Ziemski system przyrody w skali kontynentalnej i globalnej. Krążenie każdego składnika w przyrodzie nazywamy jego cyklem biogeochemicznym. kraŻenie pierwiastkÓw. Do najważniejszych cykli biogeochemicznych należą obiegi: węgla, azotu, tlenu, fosforu, siarki i wody. Węgiel, azot, tlen, siarka. Cykl hydrologiczny i bilans wodny w przyrodzie. Faza atmosferyczna i kontynentalna obiegu wody, mechanizm ruchu i krążenia wody w przyrodzie– przyczyny ruchów. Źródła i ubytki tlenu w wodzie: procesy wzbogacające wodę w tlen (fotosynteza. Cykle biogeochemiczne węgla, fosforu i azotu. Wykład vi. Wykład v-Cykle biogeochemiczne na przykładzie obiegu azotu. Mechanizm ruchu i krążenia wody w przyrodzie– przyczyny ruchów (energia cieplna. Morskiej Źródła i ubytki tlenu w wodzie: procesy wzbogacające wodę w tlen (fotosynteza. Na cykle biogeochemiczne, Cykle biogeochemiczne węgla, fosforu i azotu. Proces krążenia wody w przyrodzie wywołują głównie dwa podstawowe. Istotnym procesem zachodzącym podczas cyklu obiegu wody w przyrodzie jest infiltracja. Składa się ona głównie z azotu (78%), tlenu (21%), dwutlenku węgla (0, 03%). Cykl hydrologiczny to obieg wody w skali kuli ziemskiej, obejmujący procesy. Obieg wody w przyrodzie można opisać za pomocą bilansu wodnego, czyli równania wyrażającego ilościowo zależność między elementami krążenia wody w przyrodzie. SiarkiDwutlenek węglaDziura ozonowaEkologia i ochrona środowiska
. Krążenie siarki w przyrodzie. Siarka– podstawowe wiadomości. Występuje również w węglu kamiennym i innych minerałach, ropie naftowej. Obieg siarki w przyrodzie można zaliczyć do cykli biochemicznych przebiegających w znacznie mniejszym zakresie niż np. Obieg tlenu, wody czy azotu.
KrĄŻenie wĘgla i azotu w przyrodzie Cykl biogeochemiczny– przemieszacie się pierwiastków przez różne organizmy i środowiska anabiotyczne.
File Format: pdf/Adobe AcrobatCykl krążenia azotu w przyrodzie składa się z kilku ogniw, obejmujących: mikroorganizmy tlenu, wydzielanego ditlenku węgla oraz stopień degradacji. Cykle węgla, tlenu, azotu, siarki, fosforu i in. Biogenów; Potrzeba wyodrębnienia biogeochemii; życie jako mechanizm krążenia materii w biosferze; . Cykl rozwojowy. Krążenie azotu w przyrodzie-przedstawienie graficzne. Krążenie dwutlenku węgla w przyrodzie-przedstawienie graficzne. Krążenie tlenu w przyrodzie-przedstawienie graficzne.
Miejsce w przyrodzie· Miejsce we wspomaganiu. Jak wykazano, powstający w wyniku przemiany argininy-tlenek azotu, opócz roli rozkurczowej. Którego rola nie ogranicza się jedynie do transportu tlenu i dwutlenku węgla. Wprawdzie wysiłek fizyczny sprzyja poprawie pracy układu krążenia oraz koreluje z. Obieg materii w przyrodzie-matter cycle. Dodaj nowe słówko· obieg» circulation; obieg azotu w przyrodzie» nitrogen cycle; obieg banknotów» note. Engine cycle; obieg tlenu» oxygen cycle; obieg węgla (w przyrodzie) » carbon cycle. Obieg, obrót, krążenie» circulation; obiegający» circulating. Elementami ekosystemu zachodzi zamknięty cykl krążenia materii i przepływ energii. Kopalne. Obieg węgla w przyrodzie. ➢ Obieg azotu w przyrodzie. Prowadzi to do poważnego zmniejszenia się ilości tlenu w zbiorniku, a w.
Powstanie tej energii związane jest z cyklem krążenia wody w przyrodzie. Braku dostępu tlenu, w wyniku czego otrzymuje się produkt stały (węgiel. W cyklu życiowym gatunków rozmnażających się płciowo mają miejsce dwa. Biorą udział w krążeniu pierwiastków w przyrodzie, m. In. Węgla, tlenu, azotu.
File Format: pdf/Adobe Acrobatzwiązki siarki, węgla i azotu pod wpływem promieniowania słonecznego i. Wzajemnie na siebie oddziałują, co w istotny sposób wpływa na krążenie materii w przyrodzie. Hybrydyzacji sp atomu węgla. Pomiędzy atomami tlenu i węgla występują dwa. Cykl ten nie powoduje tak dużego ubytku ozonu jak cykl ClOx
. Kobiety: upławy, zaburzenie cyklu miesięcznego, bezpłodność, zapalenie stawów. w obiegu pierwiastków w całej biosferze (np. Azotu, węgla, wodoru, tlenu). Wszystkie organizmy potrzebują azotu ale tylko niektóre prokarioty. w ten sposób prokarioty uczestniczą w obiegu azotu w przyrodzie.
ści. w krążeniu wody w przyrodzie wyróżnia się trzy podstawowe ogniwa: atmosferyczne. Dzie tlenu i dwutlenku węgla. Rozpuszczo-2006). Cykl krążenia azotu w wodach powierzchniowych, interstycjal- Tlenek siarki i azotu w postaci gazowej powodują choroby płuc. Głownie przez samochody, wiąże się z hemoglobiną w krwi, upośledzając transport tlenu. w wyniku zniszczenia przez człowieka naturalnych cykli krążenia materii powstaje coraz więcej. w wolnej przyrodzie tlenek węgla nie odrywa większej roli. Obieg metali w przyrodzie. w przyszłości stanowić one będą tzw. Przebiegających procesów, warunkujących odwieczne cykle krążenia metali w. Zazwyczaj z udziałem tlenu poprzez wbudowanie w strukturę związku chemicznego. Stosunku węgla do azotu, co zaprezentowano poniżej w zestawieniu tabelarycznym.
By d Gąsiorowska-Related articlesDotyczy przede wszystkim węgla, azotu i tlenu. Cykle te są stabilne i szybko. Zanalizuj proces krążenia w przyrodzie każdego z poznanych pierwiastków. Glony i inne rośliny zielone zbudowane są głównie z węgla, azotu i tlenu (często. w przyrodzie. Azot i fosfor przedostają się do ekosystemów różnymi drogami. Uproszczony cykl krążenia fosforu obrazujący wzajemne relacje między.
File Format: pdf/Adobe AcrobatCykle rozwojowe. Wzrost hodowli. Fazy wzrostu. Faza zastoju. Krążenie węgla w przyrodzie. Krążenie tlenu i wodoru. Krążenie azotu.
File Format: pdf/Adobe Acrobatby w Chmura-Related articlesCztery z nich: węgiel, wodór, azot i tlen. Cykl azotowy opisuje krążenie w przyrodzie azotu i jego związków chemicznych oraz ich chemiczne. Niedoboru tlenu i związane z tym efekty zanotowano w Morzu Bałtyckim (w Cieśninie. File Format: pdf/Adobe Acrobatstężenie tlenu i dwutlenku węgla koncentracja azotu, fosforu, wapnia. Cykl geochemiczny-krążenie pierwiastka chemicznego między stałym lądem. Zawartość węgla w atmosferze wynosi 0, 03%. Występuje w przyrodzie w stanie wolnym.
File Format: pdf/Adobe AcrobatCykl kwasów trikarboksylowych (cykl Krebsa) 160. Fermentacje przebiegające przez glikozę 163. Krążenie węgla w przyrodzie 422. Krążenie tlenu i wodoru 425. Krążenie azotu 425. Krążenie siarki, fosforu i innych pierwiastków 427. Krążenie wody w przyrodzie jest cyklem zamkniętym. Lasy pochłaniają ogromne ilości dwutlenku węgla i wytwarzają mnóstwo czystego tlenu. Sadza, dwutlenek siarki i podtlenek azotu w glebie oraz spływanie wraz z deszczem do. Celowo rozprowadzamy w przyrodzie. Związkami tymi są azotany– nawozy, które. Pozostałe to wodór, tlen, węgiel i fosfor. Azot odgrywa. Postaci odchodów, może on zatem ponownie wejść do cyklu pokarmowego bądź też. Tlenu, i przekształcony przez nie do wolnego azotu wydzielanego do atmosfery.
Namnażanie się wirusów– cykl lityczny i lizogeniczny. Transport tlenu i dwutlenku węgla. Krążenie wody, azotu i węgla. Materii w przyrodzie.
. Cykl biogeochemiczny-krążenie pierwiastka lub związku. Obieg materii w przyrodzie (cykle biogeochemiczne). Cykl azotu• cykl fosforu.
W wyniku niedostatecznej ilości tlenu, utlenianie jest niezupełne i następuje fermentacja. Obieg azotu, krążenie azotu w przyrodzie– cykliczna przemiana związków. Roczne przemieszczanie się węgla, wymiany węgla pomiędzy zasobami. z naturalnych procesów (takich jak cykle pokarmowe, wiązanie azotu, Związki azotu w dużych ilościach są szkodliwe, przyczyniają się do. Jony Fe+ 3 przestają być nośnikami tlenu w organizmie, następuje stan niedotlenienia. Drogą do wycofania znacznej ilości dwutlenku węgla z krążenia w atmosferze. Krążenie pierwiastków w przyrodzie– cycle of substances in nature.
Przykłady: 1) stężenie? tlenu w zbiorniku wodnym zależy od aktywności organizmów. Eko. Obieg węgla w przyrodzie jest warunkowane przez asymilację ditlenku węgla. w cyklu? krążenia azotu bardzo ważną rolę odgrywa? nitryfikacja. Tlenu. w latach 30-tych ubiegłego stulecia za-się do prawidłowego krążenia materii w przy-rodzie (cykle węgla, azotu, siarki, tlenu, fos-Możliwości przyrody, biotechnologii i jej praktycznych zastosowań (również w. W kolejnych cyklach reakcji następuje spalanie cięższych pierwiastków-węgla, dzięki czemu. Jeśli jednak biały karzeł krąży wokół innej gwiazdy, możliwe jest. Tego pierwiastka w przyrodzie i w większości pochodzi od supernowych typu Ia. Ponieważ zawartości węgla i azotu są zgodne z zawartościami żelaza. -wyjaśnić mechanizm transportu tlenu dwutlenku węgla we krwi. Rozróżnić na schemacie krwiobiegu tętnice i żyły. Wyjaśnić wpływ szyszynki na rytmy i cykle biologiczne. Ocenić wpływ człowieka na przebieg krążenia węgla, azotu, siarki. Związane z ochroną przyrody podejmowane w najbliższym środowisku. Niektóre prokarionty potrafią przyswajać postać cząsteczkową azotu– n2. Metanogenne żyjące w środowisku beztlenowym i redukujące dwutlenek węgla do metanu, np. Przyczyniając się do krążenia materii w przyrodzie (głównie c, n, p, s). Cykl rozwojowy z procesem płciowym rozpoczyna się od gametangiogamii. Żółw wodny czy lądowy żyjący w przyrodzie je tyle ile chce, kiedy chce. Wymienia różnice między środowiskiem lądowym i wodnym (dostępność światła, tlenu i wody); Cykle krążenia węgla, azotu i fosforu w ekosystemach wodnych 4.
Cykl azotowy, szereg nitryfikacyjny, krążenie azotu w przyrodzie-łańcuch. Co więcej tego rośliny absorbują dwutlenek węgla (9) i wydalają tlen (8).
Omawia budowę wątroby oraz rolę krążenia wrotnego. • omawia cykle rozwojowe wybranych pasożytów ukł. Pokarmowego. Przedstawia mechanizm transportu tlenu i dwutlenku węgla we krwi. Omawia obieg węgla i azotu w przyrodzie. Dzięki zależnościom pokarmowym w ekosystemie odbywa się stałe krążenie materii. Uwidaczn= ia się tu zupełnie inny paradygmat przeciwstawiający człow= ieka przyrodzie. w wyniku produkcji tlenu zasad= niczo zmieniły atmosferę ziemską. Cykle krążenia wody, azotu, węgla możemy odnosić do różnych hierarchi=. Jest dużo niższa, a tworzący się w procesie spalania dwutlenek węgla jest. w wyniku niedostatecznej ilości tlenu, utlenianie jest niezupełne i. Obieg azotu, krążenie azotu w przyrodzie– cykliczna przemiana związków. Które korzystają z naturalnych procesów (takich jak cykle pokarmowe, wiązanie azotu.
Oraz związany z nia cyklach przemian składających się na obiekt materii i energii w. Oddychanie gleby pobierania tlenu aktywność występujących w glebie enzymow. Mikroorganizmy biorące udział w krążeniu węgla i azotu: bakt. Jednym z etapów krążenia azotu w przyrodzie. ęłęóAmonifikacja-powstawanie jonu. W ekosystemie krąży również materia. Oto prosty schemat obiegu energii i materii w ekosystemie: Spaliny samochodowe są źródłem: 63% tlenków azotu, 50% substancji. są żywą fabryką tlenu. Pochłaniają dwutlenek węgla i wydzielają tlen. Krąży w przyrodzie, odnawiając się w tzw. Cyklu hydrologicznym. Rola bakterii w ksztaŁtowaniu biosfery. Krążenie węgla w przyrodzie. Krążenie tlenu i wodoru. Krążenie azotu.
15 Cze 2010. Krążenie i przemieszczanie się pestycydów jest następstwem zarówno procesów. Zamkniętego cyklu obiegu w przyrodzie (Brzeziński, 1994). Gleb jest pomiar tempa produkcji dwutlenku węgla lub zużycia tlenu metodą sir. Bakterii dla żyzności gleby i obiegu azotu w przyrodzie ocena zmian w ich. W przyrodzie występują dwa rodzaje ruchu wody-ruch laminarny i ruch turbulentny. Krążenie wody w jeziorze pod wpływem wiatru (zbiornik płytki i głęboki). Roczny cykl termiczny w jeziorach strefy umiarkowanej dzieli się na okresy: Zawartość tlenu, azotu i dwutlenku węgla w wodzie zależy od jej.
Krążenie wody w przyrodzie, oraz fakt iż jest ona bardzo dobrym rozpuszczalnikiem. Chlorki występują łącznie ze związkami azotu, bakteriami. Manganu, metali ciężkich, gazy rozpuszczone– dwutlenek węgla, siarkowodór. w zależności od specyfikacji cyklu produkcyjnego zakładu, w ściekach dominują . 1/12 masy atomu węgla 12c jest przyjęta za międzynarodową jednostkę masy atomowej u i. Krąży w środowisku naturalnym w tzw. Cyklu azotu. Dziś wiadomo, że istnieją kwasy nie zawierające tlenu (np. Kwas solny HCl, kwas fluorowodorowy hf). w przyrodzie występuje głównie jako gips i kalcyt. Krążeniu azotu w przyrodzie. · gromadzeniu żelaza i siarczków. Wyróżnia się cykle rozwojowe gleb ok. Wapień. w glebach uprawnych na ogół zawartość co 2 nie przekracza 10%, tlenu zaś mieści się w granicach 15. Tlen, węgiel i częściowo azot rośliny wyższe pobierają z powietrza, a wodór z wody glebowej. Cykl Krebsa dostarcza znacznie więcej związków wysokoenergetycznych aniżeli. Celuloza jest szeroko rozpowszechnionym w przyrodzie polisacharydem. Związki te składają się głównie z węgla, tlenu, wodoru, azotu oraz siarki czy fosforu. Zwłaszcza szkieletowych oraz wywołuje zaburzenia w układzie krążenia.
Mikroorganizmy usuwają związki węgla, fosforu i azotu i zużywają jako pokarm i podstawę. są podobne do procesów występujących w przyrodzie (samooczyszczanie się wód). Procesu za pomocą optymalizacji obecności tlenu, pH, temperatury itp. Hydroliza mogłaby spowodować krążenie tego pierwiastka w obiegu. Cykl hydrologiczny. Cyrkulacja atmosferyczna. Produkcja i dekompozycja materii organicznej w. Krążenie wody i bilans wodny. Wody na obszarze Polski. Podstawy prawne ochrony środowiska i ochrony przyrody. Obliczenie stosunku węgla organicznego do azotu (c: n), stosunku fulwokwasów do kwasów huminowych. Podaje przykłady roli bakterii w przyrodzie i życiu człowieka. Wskazuje źródła zanieczyszczania środowiska tlenkami siarki i azotu. Wskazuje podstawową rolę krwi w transportowaniu tlenu i dwutlenku węgla. Wskazuje rolę hormonów w warunkach cyklu miesiączkowego kobiety. Wyróżnia zwierzęta jajorodne. W przyrodzie krąży kilkadziesiąt takich pierwiastków jednak największa rolę ma tylko kilka z nich: tlen, węgiel, wodór, azot, fosfor i siarka. Obieg tlenu w. Woda w przyrodzie i jej rola. Hydrosfera– wody atmosferyczne. Bilanse azotu, fosforu i potasu w obszarach rolniczych (metody i wyniki). Charakterystyczne cechy środowisk morskich i słodkich; krążenie wody; podział wód śródlądowych. Chemizm wody stawów– zawartość tlenu, dwutlenek węgla i węglany. Glin występuje w dużej ilości w przyrodzie nieożywionej, lecz nie odgrywa żadnej roli w organizmach. Za to istoty żywe zawierają bardzo dużo azotu, wodoru i węgla. Mangan– składnik enzymów włączonych w cykl oddechowy komórki. Także rozwoju układu krążenia, gdyż krew rozprowadza w nich tlen do tkanek. Związki reagujące z ozonem, tj. Freony i tlenki azotu, są przyczyną ubytku. Rezerwatów przyrody i parków krajobrazowych) oraz pozostałych obszarów. Jednym z ich jest dwutlenek węgla, co2) pochodzący ze spalania paliw. Woda, obok tlenu, jest najważniejszym dla życia biologicznego składnikiem atmosfery.
1Instytut Ochrony Przyrody pan, al. Mickiewicza 33, 31-120 Kraków. Wybrane aspekty znaczenia mięczaków w kumulacji węgla, azotu i wapnia w ekosystemie. Mięczaki wycofują z krążenia pierwiastki biogeniczne na czas swojego życia. Cykle życiowe larw ephemeroptera dzieli się przeważnie w zależności od tempa. Opisuje cykl pracy serca. · dokonuje analizy wyników krwi dla różnych grup wiekowych. Zna rolę roślin jako producentów tlenu. Ocena dostateczna. Omawia, posługując się schematem, krążenie węgla i azotu w przyrodzie.
1. 1 przedstawiono krążenie wody w przyrodzie, czyli zjawisko prze-Innymi słowy, cykl krążenia wody był istotnie zamknięty, a więc nie zy-pływu związków azotu i fosforu do wód śródlądowych wraz ze spływami z pól. Węglowych (np. Na Górnym Śląsku czy w Zagłębiu Ruhry), gdzie niejednokrot- Cykle biogeochemiczne w morzu: węgla, azotu, fosforu, żelaza, manganu, krzemu. Oznaczania zasolenia wody morskiej; oznaczania zawartości tlenu oraz. Zasoby wodne i krążenie wody na Ziemi. Siły motoryczne ruchu wody w przyrodzie. Cykle biogeochemiczne (węgla, azotu, siarki, fosforu, żelaza). 9. Ekosystem i jego struktura troficzna. 10. Rola układu krążenia, oddechowego, trawiennego i hormonalnego w zachowaniu homeostazy. Rodzaje reaktywnych form tlenu. Wpływ antropopresji na przyrodę europejską w czasach nowożytnych. Cykl siarki, obieg siarki w przyrodzie– cykl biogeochemiczny, który opisuje cyrkulację. Omawiać krążenie węgla (azotu, siarki, fosforu) w przyrodzie. Związek ten, o cząsteczce zbudowanej z jednego atomu tlenu i jednego. Czy klimat to tylko złożony zestaw cykli o różnym okresie? Że lasy i oceany wydajnie pochłaniają dwutlenek węgla z atmosfery, wiadomo od dawna. CZY" NAWOŻENIE" przyrody zwiĄzkami azotu spowoduje, Że bujniejsza roŚlinnoŚĆ bĘdzie. Carbon Project badającego krążenie węgla na naszej planecie. Metanu, podtlenku azotu i. Istnieje coś takiego jak obieg węgla w przyrodzie. . Oznaczenie tlenu w. Wody w przyrodzie biorą udział w cyklu kołowym, a obiektem badań. Które dostają się do wody w czasie jej krążenia i kontaktowania się. Aby się ich pozbyć można stosować absorpcję na węglu aktywnym i. Azotany i azotyny są redukowane do tlenków azotu, wolnego azotu.
zanotowane.pldoc.pisz.plpdf.pisz.pldivina.keep.pl